Aardgas vertegenwoordigt ongeveer 25% van het eindverbruik van energie in België en bijna 45% in Brussel, wat het belang ervan voor ons land aantoont. Deze energiebron, die wij dagelijks verbruiken voor verwarming en voedsel, wordt voornamelijk ingevoerd uit Noorwegen, Qatar, het Verenigd Koninkrijk en historisch gezien uit Rusland.
Energiecrisis gekoppeld aan inval Rusland in Oekraïne
Met de inval van Rusland in Oekraïne op 24 februari 2022 heeft Europa zijn aardgasvoorzieningsbeleid herzien. Naast de stijgende prijzen heeft Europa nu ook de strategische wens om de Russische energie-import zo snel mogelijk terug te dringen om naar een grotere energie-onafhankelijkheid toe te werken.
Momenteel zijn niet alle landen even afhankelijk van Russisch gas. Duitsland en Italië bijvoorbeeld behoren tot de meest geïmpacteerde landen, met een afhankelijkheid van Russisch gas van respectievelijk 50% en 46%.
Maar hoe zit het met België?
België, een gasknooppunt voor Europa
Vóór het uitbreken van de oorlog in Oekraïne vertegenwoordigden de leveringen van Russisch gas slechts 6% van het Belgische verbruik. Bovendien ligt ons grondgebied in het hart van het Europese gaslandschap (terminal van Zeebrugge, enz.) en beschikt het over talrijke interconnectiepunten met alle aangrenzende markten: Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland, Duitsland, Luxemburg, enz.)
Wij beschikken namelijk over een gediversifieerde aardgasvoorziening waardoor wij een hoog niveau van voorzieningszekerheid kunnen handhaven.
Het risico van een aardgastekort is in België dus relatief gering.
Een Europees solidariteitsmechanisme
Als Rusland pijpleidingen sluit wegens onderhoud of schade, zou Europa een aanzienlijk risico op gastekorten kunnen lopen. Daarom is een solidariteitsmechanisme opgezet, dat de 28 Europese landen verplicht een deel van hun gas te bundelen in geval van een tekort.
Federaal noodplan
Een Belgisch federaal rampenplan gedefinieerd in 3 crisisniveaus
Op nationaal niveau heeft de FOD Economie, in samenwerking met de CREG, het Federaal Crisiscentrum en de vervoersnetbeheerder Fluxys, in september 2022 een noodplan geactualiseerd.
Bij een verhoogd risico op verstoring van de gasvoorziening kan de federale minister van Energie in samenwerking met Fluxys het noodplan activeren door het noodniveau te bepalen:
- vroegtijdige waarschuwing
- alarm
- noodsituatie
1. Niveau van vroegtijdige waarschuwing
Uit betrouwbare waarnemingen blijkt een verhoogd risico van verslechtering van de gasvoorziening, hetgeen kan leiden tot activering van het alarm- of noodniveau.
2. Alarmniveau
Gezien het verhoogde risico op schaarste is Fluxys van plan de operationele gasreserves (reserves in Loenhout) aan te spreken en gas aan te kopen. En/of een grensland activeert het Europees solidariteitsmechanisme.
Grote Belgische verbruikers aangesloten op het transmissie- en distributienet (zie volgend punt "onbeschermde klanten") zullen een bericht ontvangen dat zij hun gasverbruik tijdelijk zullen moeten verminderen indien de noodfase wordt geactiveerd.
3. Noodsituatie
De gasvoorraden raken uitgeput en het is mogelijk dat grote verbruikers hun verbruik tijdelijk tot een minimum moeten beperken, met name om de gasvoorziening van beschermde klanten veilig te stellen. (bron: noodplan van België (fgov.be)
Drie categorieën consumenten
Dit plan is gebaseerd op de definitie van drie categorieën consumenten.
1. Beschermde klanten
Huishoudens behoren tot de zogenaamde "beschermde" klanten, evenals gezondheids- en hulpdiensten. Bij een tekort zullen zij a priori alleen op vrijwillige basis worden verzocht hun gasverbruik te verminderen, behalve in het geval van een "extreme situatie".
2. Prioritaire klanten
Prioritaire klanten zijn bvb. gascentrales, Seveso-sites, kritieke infrastructuur.
Zij zullen alleen worden afgesneden op basis van specifieke beslissingen, afhankelijk van de algemene situatie.
3. Niet-beschermde klanten
Het noodplan omvat een reeks afspraken om hun verbruik tijdelijk tot een minimumhoeveelheid te beperken om onomkeerbare schade aan hun infrastructuur te voorkomen.
Het gaat om grote gasverbruikers die aangesloten zijn op de transport- (Fluxys) en distributienetten (Sibelga).
Nog vragen?
Lees meer over het noodplan op de website van de FOD Economie