Noodplan aardgasschaarste

Aardgas is goed voor circa 25 % van het finale energieverbruik in België. In Brussel bedraagt dat aandeel ongeveer 40 %. Kortom: gas is een strategische energiebron voor ons land.

Nieuw Europees beleid

De invasie van Oekraïne door Rusland op 24 februari 2022 zette Europa ertoe aan zijn beleid voor zijn aardgasbevoorrading te herzien. De invoer van Russische energie afbouwen en een grotere energieonafhankelijkheid nastreven, dat is de strategie achter de beleidskoerswijziging. 

  • In 2021 was Europa voor ongeveer 45 % van zijn gasbevoorrading aangewezen op Rusland.
  • In 2024 was dat nog maar 19 %. 

Bepaalde landen blijven echter sterk afhankelijk van Russisch gas: Hongarije (78 % in 2023), Slowakije (64 % in 2023) en Griekenland (44 % in 2023).

En België?

België, een gasknooppunt 

Het grootste deel van het gas dat we in België verbruiken, komt uit Noorwegen, Frankrijk, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Rusland en Qatar. In 2024 kwam 8,7 % van het gas dat in België werd verbruikt nog uit Rusland. 

Ons land bevindt zich trouwens in het hart van het Europese gaslandschap. België telt talrijke interconnectiepunten met naburige markten en in Zeebrugge bevindt zich een belangrijke lng-terminal voor het transport van gas in vloeibare vorm. 

Dankzij deze gediversifieerde aardgasvoorziening, kunnen wij een goede bevoorradingszekerheid verzekeren. Het risico op een aardgastekort is dus betrekkelijk gering in België.

Europese solidariteit 

Er werden op Europees niveau een aantal maatregelen genomen voor een betere bevoorradingszekerheid. 

Een paar voordelen van die maatregelen zijn: 

  • gezamenlijke gasaankopen op de wereldmarkten.
  • beperken van de volatiliteit van de gas- en stroomprijzen.
  • bevorderen van de solidariteit tussen lidstaten bij kritieke schaarste.

Federaal noodplan

Op nationaal vlak heeft de  FOD Economie samen met de  CREG, het Federaal crisiscentrum en de transmissienetbeheerder Fluxys in september 2022 een noodplan uitgewerkt.

Is er een vergroot risico op een onderbreking van de gasvoorziening? Dan kan de federale energieminister  dat noodplan activeren in samenwerking met Fluxys. We onderscheiden  3 urgentieniveaus: niveau ‘Vroegtijdige waarschuwing’, niveau ‘Alarm’ en niveau ‘Noodsituatie’.

Meer op de website van FOD Economie

1. Niveau "Vroegtijdige waarschuwing"

Uit betrouwbare waarnemingen blijkt een verhoogd risico van verslechtering van de gasvoorziening, hetgeen kan leiden tot activering van het alarm- of noodniveau.  

2. Niveau "Alarm"

Gezien het verhoogde risico op schaarste is Fluxys van plan de operationele gasreserves (reserves in Loenhout) aan te spreken en gas aan te kopen. En/of een grensland activeert het Europees solidariteitsmechanisme.

Grote Belgische verbruikers aangesloten op het transmissie- en distributienet (zie volgend punt "onbeschermde klanten") zullen een bericht ontvangen dat zij hun gasverbruik tijdelijk zullen moeten verminderen indien de noodfase wordt geactiveerd.  

3. Niveau "Noodsituatie"

De gasvoorraden raken uitgeput en het is mogelijk dat grote verbruikers hun verbruik tijdelijk tot een minimum moeten beperken, met name om de gasvoorziening van beschermde klanten veilig te stellen. 

Drie categorieën verbruikers

Dit plan is gebaseerd op de definitie van drie categorieën verbruikers. 

1. Beschermde klanten

Huishoudens behoren tot de zogenaamde "beschermde" klanten, evenals gezondheids- en hulpdiensten. Bij een tekort zullen zij a priori alleen op vrijwillige basis worden verzocht hun gasverbruik te verminderen, behalve in het geval van een "extreme situatie". 

2. Prioritaire klanten 

Elektriciteitscentrales, Seveso-sites en kritieke infrastructuur. Hun gasvoorziening wordt enkel onderbroken op basis van specifieke beslissingen, afhankelijk van de algemene situatie.  

3.  Niet-beschermde klanten

Het noodplan omvat een reeks afspraken die bedoeld zijn om ervoor te zorgen dat niet-beschermde klanten hun verbruik tijdelijk tot een minimumhoeveelheid beperken om onomkeerbare schade aan hun infrastructuur te voorkomen. Het gaat om grote gasverbruikers die aangesloten zijn op de transmissie- (Fluxys) en distributienetten (Sibelga).