Waarom stijgt onze energiefactuur?

Twee belangrijke oorzaken liggen aan de basis van de onverwacht forse stijging van de gas- en elektriciteitsprijzen. Enerzijds waren er de historisch lage energieprijzen tijdens de lockdown van 2020. En anderzijds heeft het pijlsnelle herstel van de economie na corona geleid tot een enorme toename van de wereldwijde vraag naar energie.

Consumentenorganisaties maken zich zorgen over de gevolgen van deze energiecrisis en de prijsstijgingen voor onze energiefactuur.   

Maar waarom betalen we nu zoveel meer voor onze energie?

Overal ter wereld worden gas en elektriciteit steeds duurder. Hoe komt dat? Een van de oorzaken is het forse herstel van de wereldeconomie na de COVID-19-crisis. Het gaat hier om een perfecte illustratie van de wet van vraag en aanbod. Een plotse toename van de vraag brengt de marktprijs in beweging.

De Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG) heeft die vaststelling trouwens bevestigd. Ze stelt zelfs voor om het hierbij niet te laten en roept ons als consument op deze financiële klap door de stijgende gas- en elektriciteitsprijzen om te buigen in een kans om anders te gaan consumeren.

Stijgende energieprijzen: een algemeen en wereldwijd fenomeen 

Stéphane Bocqué, de directeur van FEBEG, legde op de RTBF-zender La Première uit dat deze evolutie niet alleen in België een probleem is. Het gaat om een wereldwijde inflatietrend op energiegebied (en niet alleen voor gas en elektriciteit).   

De directeur van FEBEG ging zelfs nog een stap verder: “De vraag naar energie (gas, olie, kolen) en grondstoffen neemt overal toe. Dat is toe te schrijven aan het economische herstel, maar ook aan de zware concurrentiestrijd tussen de continenten om energiereserves, zoals gasvoorraden, aan te leggen. Op dit ogenblik is Azië enorm hongerig naar gas.” 

De vraag komt uit de meest energieverslindende landen ter wereld en stuwt zo de energieprijzen in Europa en België de hoogte in.

Ook een nota van de Belgische Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) bevestigt die algemene trend, die aan de basis ligt van de hogere gas- en elektriciteitsfacturen in België.

Andere factoren in het spel

De stijging van de gasprijs houdt verband met een andere vaststelling. Steenkool, een fossiele brandstof, zal op termijn niet meer worden gebruikt en zal plaatsmaken voor gas, dat een veel kleinere koolstofimpact heeft. Door die energieshift zal de vraag naar gas aanzienlijk toenemen, met een prijsverhoging die we sterk voelen in onze portemonnee.

Andere factoren liggen dan weer aan de basis van de stijging van de elektriciteitsprijs. Ook volgens het rapport van de CREG moeten we, boven op de effecten van het economische herstel na de coronapandemie, rekening houden met de volgende factoren: “een lage productie van windenergie in de afgelopen maanden als gevolg van de weersomstandigheden, diverse onderhoudswerkzaamheden aan elektriciteitscentrales en (...) een toename van de elektriciteitsproductie uit aardgas en steenkool in een context van stijgende gas-, steenkool- en CO2-prijzen." 

Zal iedereen de prijsstijging voelen?

NEE. Alleen consumenten die met hun energieleverancier een contract met variabele prijs hebben afgesloten, zullen dieper in de portemonnee moeten tasten. 

Consumenten met een contract met vaste prijzen zijn nu al op de hoogte van de prijs per kWh. Die prijs blijft gelijk zolang hun contract loopt. Consumenten met een variabel contract zullen de prijs per kWh zien stijgen of dalen naargelang van de marktprijs van energie.  

Evolutie van de jaarlijkse gasfactuur in België tussen februari 2020 en februari 2021 > Bron: www.energie-vergelijker.be  

Brusselse huishoudens met een contract met variabele prijs betaalden tussen augustus 2020 en februari 2021 een meerprijs van 379 euro (+48 %). Hun gasfactuur steeg op jaarbasis van 798 naar 1177 euro.

Evolutie van de jaarlijkse elektriciteitsfactuur in België tussen februari 2020 en februari 2021

De jaarlijkse elektriciteitsfactuur van de Brusselse gezinnen met een contract met variabele prijs steeg met 121 euro (+17 %). Eind februari 2021 betaalden ze op jaarbasis 828 euro, tegenover 707 euro in augustus 2020.     

Hoe is de energieprijs samengesteld? Wat is het aandeel van Sibelga in uw rekening?

Sibelga is de distributienetbeheerder (DNB) voor gas en elektriciteit in Brussel. De kosten die Sibelga aanrekent, worden op uw factuur omschreven als 'netwerkkosten' of 'distributietarieven'. Het gaat om een vast tarief dat door de regulator (in Brussel is dat Brugel) wordt vastgelegd voor een periode van 5 jaar (2020-2024). Of de consument een contract met variabele prijs of een contract met vaste prijs heeft met zijn energieleverancier, maakt geen verschil.

De distributiekosten vormen een van de vier onderdelen van de factuur. De overige prijsposten hebben betrekking op de verbruikte energie (prijs per kilowattuur (kWh), vastgelegd door uw leverancier), de heffingen (taksen die de overheid oplegt) en 21 % btw (in Brussel wordt dat percentage toegepast op alle onderdelen, behalve op de federale bijdrage). 

De huidige stijging van de elektriciteits- en gasprijzen heeft dus alleen betrekking op de energiecomponent en impliciet op de heffingen en de btw (aangezien die laatste twee percentages zijn van de totale factuur).

Zal deze prijsstijging aanhouden?

De prijzen hebben historische pieken bereikt en vooral de prijs van aardgas swingt de pan uit. In het vooruitzicht van een strengere winter dan verwacht blijven de energie-experten helaas pessimistisch. Volgens de directeur prijscontrole bij de CREG zou zich in het voorjaar een daling van de energieprijzen kunnen inzetten, om pas echt voelbaar te worden in de zomer. Het kan evenwel nog tot 2024 duren voordat de prijzen terugvallen op het prijsniveau van vóór de coronaperiode.

Wilt u op de hoogte blijven van de consumptieprijzen? In België worden de indexcijfers van de consumptieprijzen gepubliceerd en regelmatig bijgewerkt door het Belgische statistiekbureau, Statbel.

De kosten voor netbeheer en distributie (Sibelga) ondervinden geen rechtstreekse invloed van de plotse stijging. Het zijn vaste kosten die door de regulator worden bepaald.